آیا برای یادگیری موسیقی دیر است؟
شاید این پرسش بسیاری از بزرگسالان باشد که آیا یادگیری موسیقی محدوده ی سنی خاصی دارد؟ آیا هنوز فرصت برای نواختن ساز مورد علاقه مان وجود دارد؟ و اگر محدودیتی هست، چیست و چگونه است؟
گرچه باور کلیشه ای در رابطه با یادگیری موسیقی این بوده که اگر در کودکی یادگیری آغاز نشود دیگر قادر به یادگیری این مهارت نخواهیم بود اما مطالعات و تجربیات فراوان در این مسیر، امروزه خلاف این مطلب را اثبات کرده است. بسیاری از نوازندگان خوب دنیا، یادگیری موسیقی را از سنین بزرگسالی و حتی میانسالی آغاز کرده اند و نشان داده اند که هیچ چیز غیرممکن نیست.
از جمله این افراد میتوان به مارگو تورنینگ، بورلی تسوایین و سوزان شاند اشاره کرد که به ترتیب یادگیری درام، پیانو و هارپسیکورد را در سنین 70، 50 و 57 سالگی آغاز کرده اند و حتی خانم لنا اشول، استاد پیانو دانشگاه انتاریو، در 42 سالگی شروع به یادگیری این ساز نموده است.
اگر بخواهیم نظر متخصصان را بدانیم، مهم ترین تفاوت مغز بزرگسالان و کودکان در نحوه شکل گیری سلول های مغزی آنهاست. از آنجا که در کودکان سلول های مغزی و ارتباطات سلولی هنوز بطور پیوسته در حال رشد و تشکیل هستند، در هنگام یادگیری یک مهارت جدید مثل موسیقی، گروهی از این سلول ها بصورت تخصصی رشد می کنند و شکل میگیرند که به معنی وجود یکسری سلول های تخصصی نواختن ساز یا موسیقی در مغز آن فرد در آینده خواهد بود. در بزرگسالان تولید سلول های جدید اگرچه همچنان ادامه دارد اما روند کندتری می یابد و از طرفی شکل گیری اتصالات خیلی کمتر انجام می شود و برای یادگیری یک مهارت جدید مثل موسیقی، نیاز است تا سیناپس ها یا اتصالات مغزی را با تمرین و تکرار ایجاد کرد. به همین دلیل در مقایسه با کودکان، بزرگسالان نیازمند صرف زمان و تکرار و تمرین و پشتکار بیشتری برای یادگیری موسیقی می باشند. اما آیا این دلیل کافی است تا برای همیشه با یادگیری موسیقی یا هنر مورد علاقه مان خداحافظی کنیم؟ قطعا خیر.
شاید بتوان گفت این واقعیت قابل انکار نیست که شاید یک بزرگسال، که یادگیری را تازه شروع کرده است، نتواند الزاما به سطح کسانی برسد که از کودکی آغاز به یادگیری موسیقی کرده اند، اما با اطمینان می توان گفت همچنان این قابلیت به میزان قابل توجهی درهمه افراد و سنین وجود دارد که به سطح متوسطی از این مهارت رسیده و حتی با فراهم آوردن شرایط مناسب بتوانند به یک فرد حرفه ای در این هنر تبدیل شوند.
چرا کودکان سریعتر یاد میگیرند؟
از جمله دیگر دلایلی که کودکان پیشرفت چشمگیرتری در یادگیری موسیقی دارند می توان به این موارد اشاره کرد:
- انگیزه دادن به آنها آسان تر است
- کودکان مشغله ذهنی و مسئولیت های کمتری دارند
- پدر و مادرها مدام در حال پیگیری و تشویق آنها هستند
- و از همه این ها مهم تراینکه: بچه ها توقع پایین تری از خود دارند و به شکست عادت دارند.
چه عواملی سد راه بزرگسالان است؟
جالب است بدانید که مهم ترین عاملی که باعث به تعویق انداختن یادگیری موسیقی در بزرگسالان می شود "ترس از شکست" است. چرا که اغلب بزرگسالان در یک یا چندین زمینه متخصص و ماهر هستند و این حس رقابت جویی و توقع بالا، مانع می شود تا در زمینه ای که مهارت و تخصصی ندارند در ابتدا خود را ناکارآمد و کم توان ببینند و بپذیرند که به تلاش و پشتکار کافی بتوانند به سطحی که دیگران با طی این مسیر از سنین کمتر شروع کرده اند برسند. البته نباید قضاوت خانواده و اطرافیان را هم در این زمینه نادیده گرفت. چرا که متاسفانه اغلب تصور میشود که یک بزرگسال باید زمان و هزینه خود را در راهی صرف کند که الزاما بتواند روزی در آن عالی ترین باشد.
از طرفی رسیدن به حد استادی با شروع از این سن، اگرچه امری غیرممکن نیست اما بهتر آن است که واقع بین باشیم و با توجه به شرایط سنی و فیزیکی خود، اهدافمان را تنظیم کنیم. و البته امیدوار باشیم و دست از تلاش برنداریم. اغلب بزرگسالانی که یادگیری را با تمرین کافی و اشتیاق و بدون هدفِ عالی بودن و استاد شدن شروع می کنند، نتایج بسیار بهتری میگیرند و حتی به حد اجرا در کنسرت ها و یا تدریس می رسند.
نکات مثبت یادگیری موسیقی در بزرگسالی چیست؟
یادگیری موسیقی در بزرگسالی اگرچه سختی هایی دارد اما مزیت هایی هم دارد. از جمله اینکه برخلاف کودکان، بزرگسالان با وجود تجربه بیشتر و دانش گسترده تر و دید متفاوتی که به مسائل دارند، می توانند مسیر یادگیری را با صبر و پشتکار بیشتری طی کنند و اغلب تحلیل عمیق تری از علوم تئوری و عملی در این رشته داشته باشند. جالب است بدانید که تجربه مدرسین این حوزه نشان می دهد که هنرجویان بزرگسال حتی ارتباط احساسی بسیار بهتری با موسیقی کلاسیک برقرار می کنند.
علاوه بر همه این ها تاثیری که یادگیری موسیقی و بطور کلی هر مهارت جدید در سنین بزرگسالی دارد، باعث فعالیت بیشتر سلول های مغزی می شود و جلوی از بین رفتن آنها را در کهنسالی می گیرد. همینطور فراموش نکنیم که موسیقی یک تنوع سالم در جهت کاهش استرس است و می تواند عملکرد شناختی را در افراد افزایش دهد. و اگر شما پدر یا مادر هستید، یادگیری یک مهارت جدید با تلاش و شجاعت و استقامت، بهترین راه برای تشویق و ایده آل ترین الگو برای فرزندانتان در جهت سوق دادن آنها به سمت یادگیری موسیقی است.
از کجا شروع کنیم؟
بعد از تصمیم به شروع یادگیری موسیقی، پیدا کردن معلمی دلسوز و با مهارت گام بسیار تعیین کننده ای ست تا بتوان اطمینان داشت که هم پای شما، در طی این مسیر پیش بیاید و علاقه و انگیزه تان را روز به روز افزایش دهد.
در این مسیر لازم است به چند نکته توجه کنید:
- مهم ترین نکته قبل از شروع یادگیری، این است که سبک موسیقی مورد علاقه تان و همینطور ساز مناسب با شیوه زندگی و شرایط خودتان را در آن سبک انتخاب کنید و یا در این مسیر از یک متخصص کمک بگیرید.
- سعی کنید تمرکز خود را افزایش دهید و ترجیحا زمان مشخص و بخصوصی را برای تمرین اختصاص دهید.
- اگرچه برنامه ریزی تمرین مهم است اما گاهی هم نیاز است انعطاف پذیر باشید و بپذیرید که همیشه نمی توان بصورت ایده آل به تمرین و کارهای روزانه پرداخت.
- تمرین های طولانی مدت را فراموش کنید. جدا از فشار روی عضلات و مفاصل، به طور کلی بهتر است تا تمرین های طولانی را به زمان های کوتاه تر تقسیم کنید تا دقت و انرژی کافی برای ادامه مسیر حفظ شود.
- واقع بین باشید. شاید شما هرگزنتوانید در حد نوازنده ی مورد علاقه تان ساز بنوازید اما بی شک با پشتکار خواهید توانست به بهترین سطح خودتان برسی و روی زندگی خود و اطرافیانتان تاثیر گزار باشید.
- به وضعیت جسمی خود دقت نمایید و برای جلوگیری از صدمات احتمالی، حتما نحوه درست ایستادن یا نشستن را آموزش ببینید واجرا کنید و از نرمش و حرکات کششی برای تقویت عضلاتتان غافل نشوید.
- از تکنولوژی استقبال کنید و در جهت یادگیری بهتر از آن بهره ببرید.
